به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «سفیر هراز»، به نقل از بلاغ؛ روند صعودی این آمار طی سال‌های اخیر، در کنار چالش‌هایی مانند کمبود سرم و واکسن، ضعف در جمع‌آوری سگ‌های ولگرد و آگاهی پایین عمومی، زنگ خطر تازه‌ای را برای نظام سلامت و مسئولان شهری به صدا درآورده است.
حسن سَکَری کارشناس مسئول واحد بیماری‌های واگیر شبکه بهداشت و درمان رامسر در گفتگو با بلاغ جزئیات آماری، چالش‌ها و اقدامات انجام‌شده برای کنترل این وضعیت را تشریح کرد.
وی ضمن اشاره به آمار حیوان گزیدگی در شش ماهه نخست امسال اظهار داشت: در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴، ۸۲۰ مورد حیوان‌گزیدگی در شهرستان رامسر ثبت شده است که بیشترین موارد در تیرماه با ۱۶۴ نفر و کمترین در شهریور با ۱۰۴ نفر گزارش شده است. از مجموع این موارد ۷۱ درصد ناشی از گزش سگ،۲۶ درصد مربوط به گربه و حدود ۳ درصد سایر حیوانات اهلی یا وحشی بوده است.
این کارشناس مسئول واحد بیماری‌های واگیر شبکه بهداشت و درمان رامسر افزود: از میان ۵۸۵ مورد گازگرفتگی توسط سگ، ۴۶۵ مورد مربوط به سگ‌های خانگی و ۱۲۰ مورد ناشی از سگ‌های ولگرد بوده است. از میان سگ‌های خانگی ۳۳۲ مورد در مناطق شهری و ۱۴۳ مورد در مناطق روستایی گزارش شد. در گازگرفتگی‌های ناشی از گربه نیز، ۲۱۲ مورد به ثبت رسیده که ۱۳۹ مورد آن مربوط به گربه‌های ولگرد بوده است. در مجموع ۷۰ درصد موارد در مناطق شهری و ۳۰ درصد در مناطق روستایی رخ داده است که نشان می‌دهد زیست شهری و تماس نزدیک‌تر انسان با حیوانات خانگی در بروز این حوادث نقش قابل توجهی دارد.
سکری با اشاره به روند سال‌های گذشته ادامه داد: از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۴ سیر حیوان‌گزیدگی در رامسر همواره صعودی بوده است. در سال گذشته ۱۵۱۲ مورد حیوان‌گزیدگی ثبت شد و با توجه به اینکه فقط در نیمه نخست امسال ۸۲۰ مورد گزارش شده احتمال می‌دهیم که در پایان سال ۱۴۰۴ آمار از هزار و پانصد مورد هم فراتر برود.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس شاخص‌ها میزان بروز حیوان گزیدگی در شهرستان ۲۰۱۲ نفر به ازای هر صد هزار نفر جمعیت است در حالی این میزان در کشور ۴۷۶ مورد به ازای صدهزار نفر است.
از کمبود سرم تا نبود کمیته فعال جمع‌آوری حیوانات ولگرد
این کارشناس مسئول واحد بیماری‌های واگیر در ادامه چالش‌های این حوزه را تشریح کرد: محدود بودن منابع مالی و انسانی، نزدیکی بیش از حد زندگی شهری و روستایی با حیوانات خانگی، عدم قلاده گذاری برای سگ‌ها، فعالیت ناکافی کمیته‌های جمع‌آوری سگ‌های ولگرد از مهم‌ترین مشکلات فعلی هستند.از سوی دیگر، عدم مراجعه برای واکسیناسیون و غذا دادن ناآگاهانه مردم به سگ‌ها و گربه‌های ولگرد و تجمع این حیوانات در اطراف قصابی‌ها و دکه‌ها نیز از عوامل افزایش پرسه‌زنی و زاد و ولد آنهاست.
سکری درخصوص اقدامات انجام‌شده نیز گفت: شبکه بهداشت رامسر در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ با فرمانداری، دادستانی و سایر نهادها انجام داده است از جمله برگزاری جلسات شورای تأمین، طرح موضوع در شورای اداری، تهیه گزارش‌های اپیدمیولوژیک ( وضعیت بروز حیوان گزیدگی) ، بازدید بهداشتی از پناهگاه‌های حیوانات و آموزش به خانوار ها و نصب بنرهای هشدار و اطلاع رسانی. در همین راستا دادستانی محترم شهرستان نیز برای ساماندهی سگ‌های ولگرد ضرب‌الاجل اجرایی صادر کرده و پیگیری‌های لازم توسط دستگاه‌های مسئول در حال انجام است.
وی از انجام واکسیناسیون و آموزش عمومی نیز خبر داد و افزود: در سال گذشته بیش از ۵ هزار و ۳۵۰ دوز واکسن ضد هاری و بیش از ۵ هزار سرم ضد هاری در شهرستان تزریق شده است. همچنین جلسات آموزشی برای کادر درمان، کارشناسان بیماری‌ها، مراقبین سلامت و عموم شهروندان برگزار شده است تا آگاهی عمومی درباره خطر هاری و روش‌های پیشگیری افزایش یابد.
این کارشناس شبکه بهداشت رامسر با تأکید بر لزوم مراجعه فوری پس از حیوان‌گزیدگی افزود: در صورت گازگرفتگی باید محل زخم را بلافاصله با آب و صابون شست‌وشو داده و در اسرع وقت به نزدیک‌ترین مرکز درمانی یا اورژانس مراجعه کرد. تأخیر در تزریق واکسن می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد.
سکری یادآور شد: هاری یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است که ویروس آن از طریق بزاق حیوان آلوده منتقل می‌شود. علائم اولیه شامل تب، بی‌قراری، ترس از آب و اسپاسم عضلات است و در صورت بروز علائم بالینی، درمانی برای آن وجود ندارد. به همین دلیل، پیشگیری با واکسیناسیون و مراجعه فوری پس از گزارش حیوان تنها راه نجات است.
وی در پایان تأکید کرد: بیماری هاری یکی از کشنده ترین بیماری‌های عفونی بوده که از طریق گزش حیوانات به خصوص سگ به انسان سرایت می‌کند. به نحوی که در سال ۱۴۰۳ نزدیک به ۴۰۹۲۲۱ مورد حیوان گزیدگی و ۲۴ مورد ابتلا به هاری که منجر به فوت این افراد در کشور گزارش شده است. سهم استان مازندران ۷ مورد ( ۳۰ درصد) بوده است و متاسفانه دو مورد مرگ ناشی از هاری در شهرستان های همجوار و یک مورد مرگ ناشی از هاری در رامسر رخ داده است.
چالش‌های حوزه حیوانات خانگی و ضرورت بازنگری در قوانین
محمدجواد رفیعی رییس اداره دامپزشکی شهرستان رامسر با اشاره به رشد چشمگیر نگهداری حیوانات خانگی در کشور از نبود قوانین جامع و ضعف در ساختارهای نظارتی برای ساماندهی دام‌های کوچک و حیوانات خانگی انتقاد کرد و خواستار بازنگری در دستورالعمل‌ها و فرهنگ‌سازی عمومی در این حوزه شد.
وی در گفتگو با خبرنگار بلاغ اظهار کرد: امروز دیگر موضوع نگهداری حیوانات خانگی صرفاً یک مسئله شخصی نیست بلکه به پدیده‌ای اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی تبدیل شده است. در سطح کشور صدها حیوان خانگی دارای شناسنامه هستند اما هنوز قانون مشخصی برای ساماندهی، تکثیر و خرید و فروش آنها وجود ندارد.
رییس اداره دامپزشکی شهرستان رامسر افزود: در سازمان دامپزشکی کشور هنوز بخشی مستقل برای «دام کوچک» ایجاد نشده است، در حالی‌که در حوزه طیور و دام بزرگ ساختار و برنامه‌های مشخصی وجود دارد. با توجه به گسترش نگهداری حیوانات خانگی، لازم است معاونتی ویژه برای مدیریت بیماری‌ها، واکسیناسیون و نظارت‌های بهداشتی این بخش شکل بگیرد.
مقابله با بیماری‌ها و آمار واکسیناسیون
رفیعی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در رامسر برای پیشگیری از بیماری‌های مشترک انسان و حیوان گفت: در سال جاری بیش از ۸۷۰ قلاده سگ در سطح شهرستان واکسینه شدند که ۶۸۳ قلاده از آنها در سطح عمومی و مابقی در پناهگاه‌ها تحت پوشش واکسن هاری قرار گرفتند. این میزان بیش از پیش‌بینی سالانه ما بوده و نشان‌دهنده افزایش احساس خطر و حساسیت اجتماعی نسبت به بیماری هاری است.
وی افزود: هاری همچنان خطرناک‌ترین بیماری مشترک انسان و حیوان است و متأسفانه درمان قطعی ندارد. ویروس آن از طریق گزش منتقل می‌شود و در صورت نفوذ به سیستم عصبی حیوان موجب رفتارهای غیرعادی، پرخاشگری و در نهایت مرگ حیوان می‌شود. خوشبختانه در سگ‌های خانگی، به‌دلیل واکسیناسیون و مراقبت‌های بهداشتی و دریافت داروهای ضدانگل ، احتمال ابتلا بسیار پایین است.
رییس دامپزشکی رامسر با اشاره به سایر بیماری‌های قابل انتقال به انسان از طریق حیوانات گفت: در کنار هاری بیماری انگلی خطرناکی به نام کیست هیداتید نیز از طریق مدفوع سگ‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود. این بیماری از طریق سبزیجات آلوده یا تماس با خاک و محیط‌های باز قابل انتقال است و در صورت نفوذ به اندام‌های داخلی بدن نیاز به جراحی و درمان‌های طولانی دارد. همین ضرورت وجود کشتارگاه‌های بهداشتی را دوچندان می‌کند تا اندام‌های آلوده دام‌ها دوباره در چرخه غذایی حیوانات قرار نگیرد.
خلأ قانونی و لزوم ساماندهی «پت‌شاپ‌ها»
رفیعی با تأکید بر ضرورت قانون‌گذاری جامع در حوزه حیوانات خانگی گفت: در حال حاضر هیچ ضابطه مشخصی برای تکثیر و خرید و فروش حیوانات خانگی وجود ندارد. بسیاری از پرورش‌دهندگان بدون مجوز فعالیت می‌کنند و حیوانات مازاد یا بیمار را در طبیعت رها می‌سازند که همین مسئله چرخه کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد را بی‌نتیجه می‌کند. باید برای این بخش قانون الزام‌آور تدوین شود و صدور مجوزها تحت نظارت دامپزشکی باشد.
وی افزود: خوشبختانه پت‌شاپ‌ها زیر نظر اداره دامپزشکان فعالیت می کنند و صرفاً وظیفه یک فروش ابزار و لوازم مایحتاج نگهداری حیوانات خانگی را برعهده دارند و هیچگونه فعالیت درمانی و مربوط به حوزه دامپزشکی انجام نمی‌دهند. فروش دارو، تزریق واکسن، یا تجویز ضدانگل‌ها در این مراکز انجام نمی شود و باید تنها با نظارت دامپزشک انجام شود زیرا کارکنان این واحدها آموزش تخصصی کافی ندارند و هرگونه خطا می‌تواند برای حیوان و انسان خطرناک باشد. از همین باب در شهرستان، هشت کلینیک دامپزشکی فعال داریم که پنج مورد از آنها به سگ‌ها و گربه‌ها اختصاص دارند.برخی از این کلینیک‌ها حتی دارای دستگاه رادیوگرافی و داروخانه تخصصی هستند و خدمات واکسیناسیون هاری ارائه می‌دهند.
جنبه‌های مثبت و فرهنگی نگهداری حیوانات
این رییس اداره دامپزشکی شهرستان رامسر با اشاره به جنبه‌های مثبت نگهداری حیوانات خانگی گفت: در بسیاری از کشورها از حیوانات خانگی برای درمان‌های روان‌شناختی، افزایش مسئولیت‌پذیری کودکان و کاهش استرس استفاده می‌شود. در ایران نیز باید با فرهنگ‌سازی درست هم جنبه‌های مثبت این پدیده را تقویت کرد و هم خطرات بهداشتی آن را کنترل کرد.
رفیعی در پایان افزود: اسلام با نگهداری حیوانات مخالف نیست بلکه نگاه دینی همواره بر استفاده درست و مسئولانه از حیوانات تأکید دارد. سگ‌ها باید در خدمت انسان باشند، نه برعکس. اگر قانون‌گذاری، فرهنگ‌سازی و نظارت به‌درستی اجرا شود، این حوزه می‌تواند هم از نظر اقتصادی و هم اجتماعی برای کشور مفید باشد.
به گزارش بلاغ؛ با نگاهی به آمار رو به رشد حیوان‌گزیدگی و موارد مرگ ناشی از هاری در رامسر و استان مازندران، روشن است که مقابله با این بحران نیازمند اقدامی فراتر از طرح‌های مقطعی و واکنش‌های کوتاه‌مدت است. کارشناسان تأکید دارند که بدون همکاری جدی دستگاه‌های متولی، اجرای دقیق قوانین، فرهنگ‌سازی عمومی و تقویت زیرساخت‌های بهداشتی، مهار این روند ممکن نخواهد بود. حفظ سلامت شهروندان در گرو رویکردی جامع و پایدار است که هم جنبه‌های انسانی و هم زیست‌محیطی موضوع را در نظر گیرد.
گزارش: محمدعلی جوربنیان
انتهای خبر/
