به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «سفیر هراز»، به نقل از «بلاغ» سید علی آملی| دوستی در نگاه اسلام، رابطهای عمیق و هدفمند است که ریشه در فطرت خداگرای انسان دارد. قرآن کریم با بیان «الا بذکر الله تطمئن القلوب» (آگاه باشید که با یاد خدا دلها آرامش مییابد)، اساس هر پیوند اصیل را توجه به خداوند معرفی میکند. بنابراین، دوستی حقیقی در اسلام، پیوندی است که طرفین در آن یکدیگر را به سوی خیر، تقوا و آخرت سوق میدهند، نه آنکه وسیلهای برای غفلت یا گناه باشند.
پیامبر اکرم (ص) اسوه کامل در تجسم بخشیدن به ارزش دوستی بود. ایشان پیش از بعثت نیز به «محمد امین» شهرت داشتند و پس از آن، با رفتارهای کریمانه خود، دوستی را به سطحی الهی ارتقا دادند. سیره ایشان نشان میدهد که دوست، کسی است که در راه حق یاریگر انسان باشد. پیامبر(ص) با اصحاب خود پیمان برادری بست و این پیوند را بر پایه ایمان و اخوت دینی استوار کرد. ایشان میفرمود: «المؤمن للمؤمن کالبنیان یشد بعضه بعضًا» (مؤمن برای مؤمن، مانند یک بناست که بخشی از آن بخش دیگر را استحکام میبخشد). این حدیث شریف، دوستی را به رابطهای سازنده، حمایتگر و تقویتکننده تبدیل میکند.
اسلام برای دوستی معیارهای ارزشمندی قرار داده است. مهمترین معیار، تقوا است. قرآن میفرماید: «الا ان اولیاء الله لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» (آگاه باشید که دوستان خدا نه ترسی دارند و نه غمگین میشوند). دوستی با افراد با تقوا، انسان را در مسیر بندگی قرار میدهد. معیار دیگر، صداقت است. پیامبر(ص) بر راستگویی و امانتداری در دوستی تأکید فراوان داشتند و خیانت به دوست را نشان نفاق میدانستند. همچنین، وفاداری در سختیها و آسانیها، از ویژگیهای دوستی اسلامی است. پیامبر حتی در سختترین شرایط، مانند دوران محاصره در شعب ابیطالب، بر پیمان دوستی با یاران خود استوار ماند.
از سوی دیگر، اسلام به شدت از دوستیهای زیانبار پرهیز داده است. دوستی با افراد فاسق، ستمگر یا کسانی که انسان را از یاد خدا غافل میکنند، میتواند ایمان و آخرت فرد را به خطر اندازد. قرآن هشدار میدهد: «ویوم یعض الظالم علی یدیه یقول یا لیتنی اتخذت مع الرسول سبیلاً» (و روزی که ستمگر دستهای خود را [از حسرت] به دندان میگزد و میگوید: ای کاش با رسول راهی برگزیده بودم). بنابراین، انتخاب دوست در اسلام مسئولیتی بزرگ است که تأثیری مستقیم بر سرنوشت دنیوی و اخروی انسان دارد.
دوستی در اسلام تنها به احساس محدود نمیشود، بلکه مسئولیتهایی متقابل را به همراه دارد. توصیه به کار نیک، نهی از منکر با رعایت ادب، عیادت در بیماری، یاری در مشکلات، بخشش اشتباهات و دعا برای یکدیگر از جمله این مسئولیتهاست. پیامبر(ص) میفرمود: «من سره أن یجاره الله من زفیر جهنم فلیدرک منکم هذه الآیه فی دعاء الأخ لأخیه: اللهم إنی أسألک أنت ربّی…» (هر کس دوست دارد خداوند او را از حرارت جهنم نجات دهد، باید وقتی برادرش برای او دعا میکند، آمین گوید). حتی در مجالس، رعایت حق دوست و احترام به او از نشانههای ایمان شمرده شده است.
نمونه اعلای دوستی در سیره نبوی، رابطه ایشان با حضرت علی(ع) است. رابطهای که بر پایه ایمان، فداکاری و هدف مشترک شکل گرفت. همچنین، پیامبر(ص) با کودکان، همسایگان و حتی غیرمسلمانان رفتاری دوستانه و مبتنی بر احترام داشتند که این خود درس بزرگی در گسترش فرهنگ صلح و دوستی است.
در نهایت، اسلام دوستی را به رابطهای فراتر از منافع مادی و محدودیتهای دنیوی ارتقا داده است. دوستان واقعی در راه خدا، در آخرت نیز در بهشت همنشین یکدیگر خواهند بود. قرآن این وعده زیبا را میدهد: «الاخلاء یومئذ بعضهم لبعض عدو الا المتقین» (در آن روز، دوستان دشمن یکدیگرند، مژه پرهیزکاران).
به راستی که بزرگداشت دوستی در چهارم دی، فرصتی است برای بازخوانی این آموزههای ناب و تلاش برای تجربه دوستیهای الهی که آرامش دنیا و سعادت آخرت را به همراه میآورند. همانگونه که پیامبر رحمت(ص) فرمود: «خیر الاصحاب عند الله خیرهم لصاحبه» (بهترین دوستان نزد خدا، کسانی هستند که برای دوست خود بهترین باشند).
