به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «سفیر هراز»، به نقل از بلاغ؛ تبیین در فضای جنگ شناختی امروز، به دو دسته تبیین تدافعی و تبیین آفندی تقسیم می‌شود. در حالی که تبیین تدافعی صرفاً به پاسخگویی به شبهات و خنثی‌سازی حملات فکری دشمن محدود می‌شود، تبیین آفندی، دشمن را در موضع ضعف قرار داده و گفتمان خودی را در میدان مسلط می‌کند.
خطبه عید فطر امسال امام خامنه‌ای، نمونه‌ای روشن از یک تبیین آفندی هوشمندانه است که می‌تواند برای کنشگران جهاد تبیین، به‌عنوان یک الگوی عملی مورد استفاده قرار گیرد.
در این یادداشت، چگونگی به‌کارگیری روش آفندی در تبیین مسائل مهم جهان اسلام را بررسی می‌کنیم.
۱- بازتعریف روایت و تغییر میدان نبرد یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تبیین آفندی، بازتعریف میدان نبرد فکری به نفع جبهه حق است. رهبر انقلاب با اشاره به موضوع «نیروهای نیابتی»، رسانه‌های غربی را که مقاومت را نیروی نیابتی می‌خوانند به چالش کشیده و معادله را معکوس کردند: «در این منطقه فقط یک نیروی نیابتی وجود دارد و آن رژیم صهیونیستی غاصب و فاسد است» در این تبیین، به‌جای آنکه صرفاً از اتهام نیابتی بودن دفاع شود، گفتمان را تغییر داده و خود دشمن به‌عنوان نیروی نیابتی استعمار معرفی شده است.
به‌کارگیری این شیوه در تبیین‌گری موجب می‌شود که طرف مقابل مجبور شود از خود دفاع کند و به‌جای متهم کردن دیگران، در موضع پاسخگویی قرار گیرد.
۲- القای حتمی بودن پیروزی و شکست دشمن در تبیین آفندی، نباید تنها به تشریح ظلم و جنایت دشمن پرداخت، بلکه باید مسیر آینده را نیز با گفتمان روشن پیروزی مقاومت و شکست حتمی دشمن ترسیم کرد. در این خطبه، مقام معظم رهبری با اشاره به جنایات رژیم صهیونیستی در فلسطین و حمایت‌های غربی از آن، چنین نتیجه‌گیری کردند: “این گروه تبهکار باید از فلسطین ریشه‌کن شود و به حول و قوه الهی ریشه‌کن هم خواهد شد.” این جمله، نشان‌دهنده یک موضع تهاجمی و راهبردی است که به‌جای مظلوم‌نمایی صرف، روند شکست دشمن را قطعی نشان می‌دهد.
رسانه‌ها و مبلغین باید با الهام از این رویکرد، در روایت‌های خود از مظلومیت مردم فلسطین، آن را با چشم‌انداز پیروزی همراه کنند تا اثرگذاری آن چندین برابر شود.
۳- بازدارندگی فعال و تهدید متقابل یکی از ارکان اساسی تبیین آفندی، القا اقتدار و توانمندی جبهه خودی است. رهبر انقلاب در پاسخ به تهدیدات غربی‌ها تأکید کردند:”اگر شرارتی انجام بگیرد، قطعاً ضربه متقابل محکمی خواهند خورد.” این رویکرد، دشمن را از اقدام علیه ملت ایران باز می‌دارد، زیرا او را در موقعیت زیان‌بار و پرهزینه قرار می‌دهد.
مبلغین باید در مواجهه با تهدیدات رسانه‌ای، رویکردی مشابه اتخاذ کنند؛ به‌جای عقب‌نشینی و دفاع صرف، باید با تهدید متقابل و نمایش اقتدار، دشمن را منفعل ساخت.
۴- افشای سیاست دوگانه دشمن و وادار کردن او به پاسخگویی، سیاست‌های دوگانه غرب در قبال تروریسم به چالش کشیده شد: “اگر دیگران از حق خود دفاع کنند، آن‌ها را تروریست می‌نامند، اما رژیم صهیونیستی صریحاً کودک‌کشی می‌کند و مورد حمایت قرار می‌گیرد.” این شیوه تبیین، دشمن را مجبور به پاسخگویی می‌کند و ادعای او درباره حقوق بشر را به چالش می‌کشد.
کنشگران جهاد تبیین نیز باید به‌جای پرداختن صرف به ظلم‌هایی که بر مقاومت می‌شود، دشمن را وادار کنند درباره معیارهای دوگانه خود توضیح دهد.
۵- تبیین نقشه فتنه‌های داخلی و خنثی‌سازی پیش‌دستانه، رهبر انقلاب به برنامه دشمن برای ایجاد فتنه داخلی اشاره کردند:”آن‌ها احتمالاً شرارت مستقیم نکنند، بلکه فتنه داخلی ایجاد کنند. اما ملت ایران مثل گذشته پاسخ خواهد داد.” این بیان، هم توطئه دشمن را افشا می‌کند و هم مردم را از قبل آماده مقابله با آن می‌سازد.
جهاد تبیین نباید تنها به پاسخگویی به فتنه‌ها محدود شود، بلکه باید قبل از وقوع، آن‌ها را افشا کرده و خنثی کند.
جمع‌بندی پایانی:
خطبه عید فطر ۱۴۰۴، یک نمونه عالی از تبیین آفندی در میدان جنگ شناختی بود. وظیفه کنشگران جهاد تبیین این است که از این الگو استفاده کرده و دشمن را از موضع حمله خارج کرده و به موضع دفاعی بکشانند. این همان راهبردی است که می‌تواند میدان نبرد فکری و رسانه‌ای را به نفع جبهه حق تغییر دهد.
اصول تبیین آفندی:
بازتعریف روایت: دفاع از حقانیت جبهه خودی نباید تدافعی باشد؛ بلکه باید با بازتعریف میدان، دشمن را در موضع ضعف قرار دهیم.
القای حتمی بودن پیروزی: صرف بیان جنایات دشمن کافی نیست؛ باید حتمی بودن نابودی او را برجسته کرد.
بازدارندگی فعال: هر تهدیدی را باید با تهدید بالاتر در نطفه خشکاند.
افشای دوگانگی‌های دشمن: دشمن را وادار به پاسخگویی کنیم، نه اینکه صرفاً از مواضع خود دفاع کنیم.
پیش‌بینی و خنثی‌سازی فتنه‌ها: فتنه‌ها را قبل از وقوع آشکار کنیم تا اثرگذاری آن‌ها کاهش پیدا کند.
یادداشت: سیده معصومه حسینی
