به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «سفیر هراز»؛ به نقل از «بلاغ» نهج البلاغه در خطبۀ پنجاهم بیان نغزی دربارۀ ریشه و روش فتنه انگیزی فرهنگی و اجتماعی دارد که می تواند خطی و مشی و برنامه فتنه انگیزان را آشکار سازد و بعد حقیقت گرایان را برای مواجه با آنان توانمند سازد و سازوکار مناسبی ارزانی دارد که البته این نیاز به تحقیقی فراخور دارد.
از نگاه حضرت امیر علیه السلام آشوبها و فتنه های اجتماعی از دل بیمارهای معنوی فردی و اجتماعی برمی خیزند و به روش خاصی در جامعه طرح و شکل و گسترش می یابند. ریشه های این فتنه ها بر دو قسمند: یکی، هواها و خواسته های پست نفسانی که پوشش و مبنای دینی نداشته، با کتاب و سنت توافق ندارند. مانند فساد اجتماعی. دیگری، بدعت های دینی و احکام خود ساختۀ شرعی که پوستۀ دینی دارند، اما پایه و مبنای دینی ندارند. این بدعت ها نیز با کتاب و سنت سازگار نیستند. مانند معنویت های نو پدید.
این فتنه های برخواسته از نفسانیت و بدعت از سوی طمّاعان دنیا طلب اجتماعی یا از سوی منافقان عالم نمای فرهنگی طرح و جعل می شوند و فتنه ها را در سطح جامعه به صورت فریبنده ای گسترش می دهند و به ذهن و فکر جامعۀ ناآگاه می خورانند و آنان را به دنبال خود می کشانند.
اما روش فتنه انگیزان فریبکار از نگاه علوی چیست؟
روش آنان در فتنه انگیزی طرح و بیان اخبار و قضایای باطل و نادرست به صورت بی پرده و عریان نیست. زیرا اگر باطل با شکل و شمایل اصلیش، بی پوشش حق و حقیقت طرح و پخش شود، هیچ حق طلب و حق پرستی آن را نمی پذیرد. زیرا با عقل سلیمش آن را بیپایه می یابد و وقتی حقیقت جویان جامعه به روشنی آن را نادرست یافتند، با جامعه گفتگو می کنند و جامعه را از پذیرش آن باز می دارند. در نتیجه هدف آن فربیکاران که انحراف گمراه کنندۀ افکار عمومی جامعه است، تأمین نمی شود.
آنان افزون بر پرهیز از بیان اباطیل، با بسترسازی ها و فضاسازی های تشویش زا اجازه نمی دهند اخبار صادق و قضایای حق به صورت ناب و خالص طرح گشته، شفاف سازی حقیقت ها صورت گیرد. زیرا حق ناب و صدق خالص چنان منطقش بر واقعیت استوار است که هیچ کس حتی خود فتنه انگیزان یارای انکارش را ندارند و جامعه نیز آن را بدون لجاجت و مخالفت می پذیرد. در واقع طیف حقیقت جویان به ویژه نخبگان حق گرا در این عصر برای هدایت درست ذهن مخاطبان شفاف سازی و حقیقت گویی را به شیوه های مختلف به انجام می رسانند که به نظر میرسد این گونه بیان ناب از حقیقت بهترین شیوۀ ابزاری جهاد تبیین در عصر کنونی است.
بنابراین اگر فتنه گران نه باطل را عربان به زبان جاری می کنند و نه حق را ناب بیان میکنند، پس به چه روشی به فریب افکار عمومی دست می زنند و آن را در رسانه ها به گونه های مختلف مانند بزرگ نمایی، چارچوب سازی، گزینش و اولویت دهی، روایت سازی و داستان پردازی و عادی سازی به کار می برند و آن روش به فرمودۀ امام علی علیه السلام آمیختن حق و باطل است؛ یعنی باطن را با پوشش حق عرضه می کنند؛ به نحوی که به راحتی نتوان آن دو را از هم متمایز سازند و به جوهرۀ بیپایۀ آن فتنه پی ببرند. مانند شبه های اجتماعی و فرهنگی در جامعه طرح و ذهن مردم را دچار تشویش و بلکه تحت مدیریت خودش قرار می دهد. آموزش روش های تلفیق و تفکیک حق و باطل در تمامی عرصه ها از آن جمله در رسانه ها در عصر امروز برای میدان جهاد تبیین بسیار اهمیت دارد.
در پایان خطبه، حضرت امیر علیه السلام اشاره می کنند که در هر صورت این فتنه گران مخاطبان خاص به خود دارند؛ یعنی گروهی از جامعه که هوا پرستی و نفس پرستی بر آن غلبه داشته و شیطان بر آن استیلا دارد. آنان بی درنگ اخباری که ساخته و پرداختۀ آن فتنه گران هستند، می پذیرند و خود نیز عامل توزیع و ترویج آن قضایای بی پایه می شوند.
در مقابل حقیقت جویانی که خدای سبحان به آنان عنایت داشته و از نور یقین و بصیرت بهره مند هستند، به روشنی باطل نهفته در حق را می شناسند و حق را از آن جدا می سازند. در نتیجه از فریب و گمراهی می رهند که البته تربیت و پرورش یقین و بصیرت در جامعه و آموزش تفکیک حق از باطل یکی از مهمترین فعالیتهای عرصۀ رسانه های حقیقت گرا است.
یادداشت: حجت‌الاسلام علی آملی استاد و پژوهشگر حوزه مدیریت و سیاست
