به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «سفیر هراز»، به نقل از بلاغ؛ در روزگاری که هر لحظه‌اش با صدای نوتیفیکیشن‌ها و پیام‌های جدید همراه است، مرز میان «زندگی واقعی» و «زندگی مجازی» کم‌کم از بین می‌رود. فضای مجازی که روزی قرار بود فقط ابزاری برای ارتباط و اطلاع‌رسانی باشد، اکنون برای بسیاری از افراد به بخش اصلی زندگی تبدیل شده است؛ بخشی که گاه آرامش، تمرکز و حتی روابط انسانی را در خود می‌بلعد.
در یک بررسی میدانی و گفتگو با چند شهروند، ابعاد مختلف این پدیده از زاویه نگاه کاربران عادی بررسی شد؛ از خستگی روانی و بی‌خوابی گرفته تا احساس پوچی و وابستگی به تأیید مجازی.
حسین کرمی، یکی از این شهروندان مازندرانی در گفتگو با بلاغ؛ معتقد است که فضای مجازی بیش از آنکه ما را به هم نزدیک کند، فاصله‌ها را زیاد کرده است.
وی گفت: اوایل فکر می‌کردم داشتن گوشی هوشمند یعنی ارتباط بهتر با همه، اما بعد از چند سال دیدم در واقع دارم از همه دور شدم، حتی وقتی با خانواده‌ام سر یه میز می‌نشینیم، هرکسی سرش تو گوشی خودش است. دیگر آن حس باهم بودن از بین رفت.
نقش غیرواقعی در دنیای مجازی
این شهروند مازندرانی افزود: این وضعیت در ظاهر ساده است، اما در عمق زندگی تأثیر زیادی گذاشته است؛ آدم‌ها به‌جای اینکه احساساتشان را باهم به اشتراک بگذارند، عکس غذا و مسافرت می‌فرستند. شادی واقعی جای خودش را به نمایش شادی داد. حتی خود من گاهی حس می‌کنم در حال نقش بازی کردن برای دیگران هستم.
کرمی ادامه داد: به‌مرور، استفاده زیاد از گوشی باعث تغییر در رفتار و خلق‌وخویش شده است. بی‌خوابی، خستگی صبحگاهی و کم‌حوصلگی، از نشانه‌هایی است که خودش تجربه کرد. شب‌ها وقتی می‌خواستم بخوابم، حواسم پرت گوشی شده و می‌دیدم دو ساعت گذشته و هنوز در حال دیدن ویدیو هستم. حتی وقتی می‌خواستم کنار بگذارم، حس اضطراب داشتم و آن موقع فهمیدم دیگر کنترل دست خودم نیست.
عادت انگاری فضای مجازی
شهروند دیگری به نام رضا میر‌نسب هم تجربه مشابهی دارد و در گفتگو با بلاغ گفت: در ابتدا استفاده‌اش از فضای مجازی برای کار و سرگرمی بود، اما به‌مرور تبدیل به عادت شد؛ اوایل برای خبر و کار استفاده می‌کردم، اما کم‌کم همه‌چیز تغییر کرد؛ صبح با گوشی بیدار می‌شدم، شب با گوشی می‌خوابیدم. جوری شد که دیگر ذهنم حتی وقتی گوشی دستم نبود هم درگیرش بود.
وی معتقد است که مشکل اصلی در اینجاست که فضای مجازی به مغز فرصت استراحت نمی‌دهد. شما هر لحظه با یه موج جدید از محتوا روبه‌رو می‌شوید. مغزت فرصت تحلیل پیدا نمی‌کند. وقتی چندین ساعت این حالت ادامه دارد، ذهن خسته اما خودمان متوجه نیستیم. انگار از درون داغون شدی بدون اینکه دردش را حس کنید.
این شهروند خاطرنشان کرد: نتیجه این وضعیت، از بین رفتن تمرکز و تغییر در خلق‌وخو است. احساس می‌کنید همیشه باید چیزی ببینید یا جواب بدهید. حتی وقتی تنها هستید، انگار یه جمع نامرئی در کنار شما است و موضوع باعث اضطراب می‌شود.
فضای مجازی و فرصت‌های شغلی
حسین داوودی، جوان ۲۲ ساله‌ای که خودش را «اهل شبکه و تکنولوژی» می‌داند، نظر متفاوتی دارد و در گفتگو با بلاغ اظهار کرد: من همه چیز رو از فضای مجازی یاد گرفتم؛ از مهارت شغلی تا زبان. کلی دوست جدید پیدا کردم، حتی از همین طریق کار پیدا کردم. اگه اینترنت و شبکه‌ها نبودن، شاید هنوز دنبال فرصت بودم.
وی هم به نوعی از «زیاده‌روی ناخواسته» سخن گفت که قبول دارم گاهی زیادی درگیرش می‌شوم. مثلا یک ویدیو رو می‌بینید بعد میرویم سراغ بعدی و بعدی… و بعد از مدتی متوجه میشویم که دو ساعت گذشته اما به‌نظرم اگه یاد بگیریم درست استفاده کنیم، فرصت‌های خوبی خواهیم داشت.
این جوان معتقد است مشکل در «نحوه استفاده» است نه در خود فضای مجازی. اگه یک نفر رانندگی کند وقتی راننده نیست، نمی‌گوییم ماشین را راه می‌برد. فضای مجازی هم همین‌طور است. باید بلد باشیم چطور کنترلش کنیم، نه اینکه فضای مجازی ما را کنترل کند.
جمع‌بندی این گفتگوها نشان می‌دهد که فضای مجازی، همان‌طور که زندگی را آسان‌تر کرده، لایه‌های پنهان و پیچیده‌ای از وابستگی روانی و تغییرات رفتاری نیز به همراه آورده است. کاربران، بدون آنکه متوجه باشند، در چرخه‌ای از مصرف محتوا گرفتار می‌شوند که ذهن را بی‌وقفه تحریک می‌کند اما کمتر فرصتی برای آرامش یا تمرکز باقی می‌گذارد.
امروزه بسیاری از شهروندان به این نتیجه رسیده‌اند که حضور هوشمندانه در فضای مجازی، نیازمند مهارت، آگاهی و انضباط ذهنی است. در غیر این صورت، این فضا می‌تواند به جای ابزار رشد، به بستری برای خستگی روانی، بی‌اعتمادی و فرسایش اجتماعی تبدیل شود.
به گزارش بلاغ؛ فضای مجازی دیگر فقط ابزار ارتباطی نیست؛ تبدیل به زیست‌جهان جدیدی شده است که ذهن و رفتار انسان را شکل می‌دهد. شهروندان در گفتگو با بلاغ از تجربه‌های واقعی خود گفتند؛ از فرصت‌ها و یادگیری‌های مفید تا خستگی، بی‌خوابی و اضطراب. همه این‌ها یادآور یک نکته است که در دنیایی که اتصال بی‌پایان به یک عادت تبدیل شده، مهم‌ترین مهارت، قطع کردن آگاهانه است.
گزارش: علیرضا توکلی
انتهای خبر/
