به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «سفیر هراز»، به نقل از «بلاغ» شهرستان گلوگاه، شرقی‌ترین نقطه استان مازندران، با طبیعتی منحصر‌به‌فرد شامل جنگل‌های انبوه، دامنه‌های کوهستانی و سواحل دریای خزر، از موهبت‌های طبیعی بسیاری برخوردار است. اما این شهرستان در سال‌های اخیر با چالش‌های جدی زیست‌محیطی به‌ویژه در حوزه مدیریت پسماند مواجه شده که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای منابع طبیعی و سلامت عمومی داشته باشد.
یکی از مهم‌ترین مشکلات گلوگاه، انباشت و دفن غیراصولی زباله است. به دلیل نبود زیرساخت مناسب و مکان‌یابی علمی، زباله‌های شهری و روستایی اغلب در مناطق حاشیه‌ای یا جنگلی تخلیه می‌شوند.
این مکان‌ها فاقد امکانات بهداشتی مانند پوشش ژئوممبران یا سیستم جمع‌آوری شیرابه هستند؛ در نتیجه، شیرابه‌ها به راحتی به درون سفره‌های آب زیرزمینی نفوذ کرده و منبعی برای آلودگی گسترده آب و خاک می‌شوند. از سوی دیگر، سوزاندن زباله در فضای باز، پدیده‌ای است که علاوه بر بوی نامطبوع، موجب تولید گازهای سمی و آلودگی هوا شده و تهدیدی برای سلامت ساکنان به شمار می‌رود.
نبود ایستگاه تفکیک و بازیافت زباله یکی دیگر از معضلات اساسی در گلوگاه است. تفکیک‌نشدن زباله از مبدأ نه‌تنها باعث افزایش حجم زباله‌های دفنی می‌شود، بلکه منابع قابل بازیافت مانند پلاستیک، کاغذ و فلزات نیز به هدر می‌روند.
در این شرایط، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها با کمبود منابع مالی و لجستیکی برای جمع‌آوری اصولی پسماند مواجه‌اند. این مسئله به‌ویژه در روستاهای پراکنده و کوهستانی منطقه، نمود بیشتری دارد.
از دلایل اصلی تداوم این مشکلات، می‌توان به کمبود فرهنگ‌سازی عمومی در زمینه مدیریت پسماند، نبود برنامه‌ریزی جامع در سطح شهرستان، و ضعف همکاری میان نهادهای مرتبط اشاره کرد و مشارکت مردمی در طرح‌های محیط‌زیستی بسیار پایین است و ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد در این منطقه هنوز به‌درستی فعال نشده است.
برای برون‌رفت از این وضعیت، نیاز به اقداماتی چندوجهی است: احداث کارخانه بازیافت و سایت تفکیک زباله، ایجاد ایستگاه‌های جمع‌آوری زباله خشک در محلات، آموزش مستمر در مدارس و رسانه‌های محلی، و همچنین تدوین یک طرح جامع مدیریت پسماند با مشارکت شهرداری، محیط زیست، و مردم.
اگر توجه لازم به این چالش‌ها صورت نگیرد، زیبایی طبیعی گلوگاه، که سال‌ها سرمایه‌ای برای توسعه گردشگری و کشاورزی بوده، به تدریج دستخوش نابودی خواهد شد. حفاظت از محیط زیست این شهرستان، نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی فوری برای پایداری آینده آن است.
کاهش ۳۰ درصدی زباله در هفت روستای پایلوت
سرپرست فرمانداری گلوگاه در گفتگو با خبرنگار بلاغ از اجرای طرح ساماندهی پسماند و تفکیک زباله از مبدأ در روستاهای این شهرستان خبر داد و گفت: در راستای اجرای دستور استاندار مازندران و در جهت ساماندهی پسماند و کاهش حجم زباله تولیدی، فاز نخست این طرح در هفت روستای شهرستان گلوگاه اجرایی شده است.
عقیل محمودی‌سفیدکوهی افزود: از میان ۲۶ روستای شهرستان، در فاز اول، روستاهای نظام‌محله، نال و خورشیدکلا در بخش مرکزی و روستاهای ریحان‌آباد، سراج‌محله و قلعه‌پایان در بخش کلباد وارد فرآیند تفکیک زباله از مبدأ شده‌اند. طبق آمارهای ارائه شده، اجرای این طرح تاکنون منجر به کاهش ۳۰ درصدی در حجم زباله تولیدی در این مناطق شده است.
آموزش‌های مردمی؛ عامل موفقیت فاز نخست
وی با اشاره به اهمیت آگاهی‌بخشی در موفقیت این طرح اظهار کرد: در قالب نصب بنرهای اطلاع‌رسانی در معابر عمومی، انتشار اطلاعیه‌ها در سایت‌های محلی و همچنین اجرای برنامه‌های آموزشی در مدارس و خانواده‌ها، سعی کردیم تا مشارکت عمومی را در این فرآیند جلب کنیم. خوشبختانه دهیاران و شوراهای اسلامی همکاری خوبی در این زمینه داشته‌اند.
وی افزود: بخشی از زباله‌های تر نیز در فرآیند بازیافت به کود تبدیل شده و در اختیار بهره‌برداران محلی قرار گرفته است، همچنین زباله‌های خشک قابل تفکیک نیز به چرخه خرید و فروش ضایعات وارد شده و می‌توانند منبع درآمدی برای برخی خانوارها باشند.
آغاز فاز دوم؛ تعمیم طرح به کل شهرستان
سرپرست فرمانداری گلوگاه با بیان اینکه طرح ساماندهی پسماند به تمامی روستاهای شهرستان تعمیم خواهد یافت، گفت: با همکاری بخشداران، شوراهای اسلامی و دهیاران، فاز دوم طرح در سایر روستاهای شهرستان نیز به‌زودی آغاز می‌شود و هدف ما کاهش چشمگیر زباله در سطح شهرستان با مشارکت و مسئولیت‌پذیری عمومی است.
انتظار از شهرداری گلوگاه برای ارتقاء خدمات شهری
محمودی‌سفیدکوهی در ادامه با تأکید بر نقش شهرداری گلوگاه در مدیریت پسماند شهری تصریح کرد: انتظار می‌رود شهرداری گلوگاه خدمات شهری را متناسب با شأن مردم فهیم و فرهنگ‌دوست این شهر ارتقاء دهد.
وی بیان کرد: این ارتقاء شامل ساماندهی سایت دفن زباله، به‌روزرسانی و مکانیزه کردن ماشین‌آلات جمع‌آوری زباله، افزایش تعداد سطل‌های زباله در سطح شهر و تخلیه به‌موقع آن‌هاست.
سرپرست فرمانداری گلوگاه از شهروندان خواست در اجرای طرح تفکیک از مبدأ مشارکت بیشتری داشته باشند و گفت: مردم شهر گلوگاه همانند اهالی روستاها می‌توانند در بهبود وضعیت زیست‌محیطی شهر سهیم باشند و با همراهی در تفکیک زباله، شهری زیبا، پاک و بدون آلودگی داشته باشیم.
لزوم پیگیری آلودگی ناشی از سوزاندن زباله در خلیل‌شهر
وی به دغدغه‌های اخیر زیست‌محیطی در مناطق غربی شهرستان اشاره کرد و گفت: در پی گزارش‌هایی مبنی بر آلودگی هوا ناشی از سوزاندن زباله در محدوده شهر خلیل‌شهر، برخی روستاهای شهرستان گلوگاه نیز تحت تأثیر این آلودگی‌ها قرار گرفته‌اند.
محمودی‌سفیدکوهی ادامه داد: با توجه به اینکه این منطقه در محدوده جغرافیایی شهرستان گلوگاه قرار ندارد، اما به دلیل تأثیر مستقیم آن بر سلامت مردم، هماهنگی لازم با فرمانداری و اداره محیط زیست شهرستان بهشهر انجام خواهد شد.
وی تأکید کرد: شهرداری خلیل‌شهر موظف است الزامات زیست‌محیطی را رعایت کرده و از اقداماتی که سلامت عمومی را به خطر می‌اندازد، خودداری کند و پیگیری این موضوع تا حصول نتیجه ادامه خواهد داشت.
شهرداری به مصوبات کارگروه پسماند بی‌توجهی کرده است
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گلوگاه نیز در گفتگو با خبرنگار بلاغ با اشاره به وظایف قانونی دستگاه‌ها در زمینه مدیریت پسماند اظهار کرد: بر اساس ماده ۷ قانون مدیریت پسماند، مسئولیت اجرایی کلیه پسماندهای غیرصنعتی و غیر ویژه در شهرها بر عهده شهرداری‌ها و در روستاها و حریم آن‌ها بر عهده بخشداری‌ها و دهیاری‌ها است.
جمال صیدانلو بیان کرد: اداره حفاظت محیط زیست به عنوان نهاد نظارتی، وظیفه دارد عملکرد دستگاه‌های مسئول را در این حوزه پایش و ارزیابی کند.
وی با ابراز نگرانی از وضعیت فعلی مدیریت پسماند در سطح شهر گلوگاه گفت: کمبود جدی سطل‌های زباله در سطح شهر، باعث شده که این مخازن در ساعات ابتدایی روز پر شوند.
این مسئول ادامه داد: در نتیجه، زباله‌ها در اطراف مخازن انباشته شده و این پراکندگی باعث جلب سگ‌های ولگرد به این نقاط شده است. این موضوع ضمن ایجاد نارضایتی عمومی، چهره‌ای ناخوشایند از شهر به نمایش می‌گذارد.
صیدانلو با اشاره به اینکه در حال حاضر، شهرداری تنها یک دستگاه خودروی مکانیزه برای جمع‌آوری زباله در اختیار دارد و سایر خودروهای مورد استفاده فاقد سیستم مکانیزه هستند، گفت: همین امر موجب شده جمع‌آوری زباله با کیفیت و سرعت لازم انجام نشود و این فرآیند با مشکلات اجرایی و بهداشتی جدی مواجه باشد.
مصوبات اجرانشده کارگروه پسماند
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گلوگاه با اشاره به اقدامات صورت‌گرفته در راستای بهبود مدیریت پسماند، گفت: در سال گذشته، حداقل چهار جلسه کارگروه مدیریت پسماند به ریاست فرماندار وقت برگزار شد.
وی با اشاره به اینکه در این جلسات، مصوبات مهمی از جمله نصب سطل‌های تفکیکی برای زباله‌های خشک و تر، ارتقاء ناوگان جمع‌آوری پسماند و اجرای طرح تفکیک از مبدا تصویب شد، خاطرنشان کرد: اگرچه فرمانداران سابق و فعلی دستورات خوبی در این زمینه صادر کردند، اما متأسفانه بخش زیادی از این مصوبات از سوی شهرداری اجرایی نشده و تنها بخشی از آن‌ها به مرحله عمل رسیده است.
صیدانلو با تأکید بر اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی در حوزه مدیریت پسماند افزود: اداره محیط زیست با هدف ارتقاء سطح آگاهی عمومی، برنامه‌های آموزشی متعددی در مدارس ابتدایی و متوسطه سطح شهر اجرا کرده است.
وی با اعلام اینکه در این طرح‌ها، مفاهیمی مانند کاهش تولید زباله، اهمیت تفکیک از مبدأ و مدیریت صحیح پسماند به دانش‌آموزان آموزش داده شد، خاطرنشان کرد: این اقدامات آغاز خوبی است، اما بدون همکاری و پیوست رسانه‌ای شهرداری و دهیاری‌ها، تأثیرگذاری لازم را نخواهد داشت.
چالش‌های دفن پسماند و تهدید بهداشت عمومی
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گلوگاه یکی دیگر از چالش‌های اساسی شهرستان را مربوط به محل دفن زباله دانست و تصریح کرد: محل فعلی دفن زباله گلوگاه بیش از ۲۰ سال است که مورد استفاده قرار گرفته و در حال حاضر فاقد ظرفیت لازم برای پذیرش زباله‌های جدید است.
صیدانلو با اعلام اینکه در روزهای بارندگی، خودروهای جمع‌آوری‌کننده زباله به دلیل وضعیت نامناسب مسیر دسترسی، قادر به ورود به محل دپو نیستند و زباله‌ها در اطراف آن تخلیه می‌شود، گفت: این موضوع نه‌تنها باعث آلودگی محیط زیست اطراف شده بلکه اعتراض و نارضایتی کشاورزان مجاور این محل را نیز در پی داشته است.
وی ادامه داد: اگرچه دادستانی در چند نوبت به این موضوع ورود کرده و دستورات لازم را برای ساماندهی محل دفن زباله صادر کرده، اما به دلیل اجرای ناقص این دستورات، وضعیت همچنان ناپایدار است و تخلیه زباله خارج از محل مجاز همچنان ادامه دارد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گلوگاه با انتقاد از پدیده سوزاندن زباله در خلیل‌شهر نیز گفت: طی ماه‌های اخیر، سوزاندن زباله در ساعات عصر و شب به یک روند تبدیل شده است.
صیدانلو با اعلام اینکه دود ناشی از این اقدام به سمت روستاهای اطراف از جمله مهدی‌جه، قلعه‌پایان، سنگین، یسر و ریحان‌آباد حرکت می‌کند و سلامت ساکنان را تهدید می‌کند، تصریح کرد: این مسئله مصداق بارز تهدید علیه بهداشت عمومی است و باید از سوی دادستانی و اداره محیط زیست شهرستان بهشهر به طور جدی پیگیری شود.
وضعیت نگران‌کننده در مناطق گردشگری
وی به وضعیت نامناسب جمع‌آوری پسماند در مناطق گردشگری شهرستان از جمله «توشک» و «چشمه» اشاره کرد و گفت: در ایام تعطیلات و حضور گسترده گردشگران، حجم زیادی از زباله در این مناطق تولید می‌شود اما جمع‌آوری مناسبی صورت نمی‌گیرد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گلوگاه با اشاره به اینکه متولیان خصوصی که مسئولیت خدمات‌رسانی در این مناطق را بر عهده دارند، موظف‌اند زباله‌ها را به‌طور منظم جمع‌آوری و به محل دپوی مرکزی شهر منتقل کنند، گفت: عدم انجام این وظیفه، نه‌تنها موجب آسیب به طبیعت بکر منطقه می‌شود، بلکه تجربه گردشگری در شهرستان را نیز مخدوش می‌کند.
گزارش:مهرداد عموزاد
انتهای خبر/
